മസ്ജിദിലെ മുഅസ്സിൻ, അഷ്കിൻ മൂസ തുൻക, പോപ്പിനെ പ്രാർത്ഥിക്കാൻ ക്ഷണിച്ചു, മസ്ജിദ് “അല്ലാഹുവിന്റെ ഭവനം” ആണെന്നും നിങ്ങള്ക്ക് വേണമെങ്കിൽ ഇവിടെ ആരാധന നടത്താമെന്നും മാർപാപ്പയെ അറിയിച്ചു.
പോപ്പ് ആ ക്ഷണം നിരസിച്ചു. അദ്ദേഹം പ്രതിവചിച്ചത് ഇപ്രകാരമാണെന്ന് റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്നു: “That’s Okey -അത് സാരമില്ല,”എന്നായിരുന്നു.
വത്തിക്കാൻ പ്രസ്താവന: ഹോളി സീ പ്രസ് ഓഫീസ് പുറത്തിറക്കിയ ഔദ്യോഗിക പ്രസ്താവനയിൽ വ്യക്തമാക്കിയത്, പോപ്പ് ഈ സന്ദർശനം അനുഭവിച്ചത് “ആഴമായ ആദരവോടെ, സ്ഥലത്തോടും അവിടെ പ്രാർത്ഥനയ്ക്കായി ഒരുമിച്ചുകൂടുന്നവരുടെ വിശ്വാസത്തോടുമുള്ള വലിയ ബഹുമാനത്തോടെ, നിശ്ശബ്ദമായും ധ്യാനാത്മകതയോടെയും ശ്രദ്ധയോടെയും ആയിരുന്നു. പാപ്പയുടെ സന്ദര്ശന ലക്ഷ്യം മസ്ജിദ് കാണണം, മസ്ജിദിന്റെ അന്തരീക്ഷം അനുഭവിക്കണം” എന്നതായിരുന്നു എന്നാണ്.
ദൈവശാസ്ത്രപരവും ബൈബിളധിഷ്ഠിതവുമായ യുക്തി
പ്രാർത്ഥിക്കാനുള്ള വിസമ്മതത്തിന് വത്തിക്കാൻ ഒരു ഔപചാരിക ദൈവശാസ്ത്രപരമായോ ബൈബിളധിഷ്ഠിതമായോ ഉള്ള വിശദീകരണം നൽകിയില്ലെങ്കിലും, പാപ്പയുടെ ഈ നടപടി മതങ്ങൾ തമ്മിലുള്ള സംഭാഷണത്തെക്കുറിച്ചുള്ള കത്തോലിക്കാ പഠനങ്ങളുടെ പശ്ചാത്തലത്തിൽ മനസ്സിലാക്കാവുന്നതാണ്:
പ്രാർത്ഥനയുടെ സ്വഭാവം: മാർപാപ്പ ഒരു മസ്ജിദിൽ ഔപചാരികമായ പ്രാർത്ഥനയിൽ പങ്കുചേരുന്നത് അസാധാരണമായ ഒരു ദൈവശാസ്ത്രപരമായ അനുഷ്ടാനമായിരിക്കും. കത്തോലിക്കാ സഭ ഏകദൈവത്തെ ആരാധിക്കുന്ന വിശ്വാസമായി ഇസ്ലാം മതത്തെ ആദരിക്കുന്നുണ്ടെങ്കിലും (രണ്ടാം വത്തിക്കാൻ കൗൺസിലിന്റെ നൊസ്ത്ര എത്താത്തെ എന്ന പ്രമാണരേഖയിൽ ഇത് പറയുന്നു), കത്തോലിക്കാ വിശ്വാസമനുസരിച്ചു പ്രാർത്ഥന അടിസ്ഥാനപരമായി പരിശുദ്ധ ത്രിത്വത്തിലും (പിതാവ്, പുത്രൻ, പരിശുദ്ധാത്മാവ്) യേശുക്രിസ്തുവിലും കേന്ദ്രീകരിച്ചിരിക്കുന്നു. ഈ തത്ത്വം ഇസ്ലാമിക പ്രാർത്ഥനയിൽ നിന്ന് അടിസ്ഥാനപരമായി വ്യത്യാസപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു.
യോഹന്നാൻ 14:6: “യേശു പറഞ്ഞു: ഞാൻ വഴിയും സത്യവും ജീവനുമാണ്. എന്നിലൂടെയല്ലാതെ ആരും പിതാവിന്റെ അടുക്കലേക്കു വരുന്നില്ല.”
എഫേസോസ് 2:18: “അതിനാൽ, അവനിലൂടെ [ക്രിസ്തുവിലൂടെ] ഇരു കൂട്ടർക്കും ഒരേ ആത്മാവിൽ പിതാവിന്റെ സന്നിധിയിൽ പ്രവേശിക്കാൻ സാധിക്കുന്നു.”
കൊളോസോസ് 3:17: “വാക്കുകൊണ്ടോ പ്രവൃത്തികൊണ്ടോ നിങ്ങൾ എന്തു ചെയ്താലും, അതെല്ലാം കർത്താവായ യേശുവഴി പിതാവായ ദൈവത്തിനു കൃതജ്ഞതയർപ്പിച്ചുകൊണ്ടു അവന്റെ നാമത്തിൽ ചെയ്യുവിൻ”.
ഔപചാരികമായ മുസ്ലീം പ്രാർത്ഥന (സലാത്ത്) ക്രിസ്തുവിലൂടെയോ ത്രിത്വത്തോടോ ഉള്ളതല്ല. കത്തോലിക്കാസഭയുടെ പരമാദ്ധ്യക്ഷനായ മാർ പാപ്പ, അത്തരമൊരു ചുറ്റുപാടിൽ നിശ്ശബ്ദമായതോ ഔപചാരികമായതോ ആയ പ്രാർത്ഥനയിൽ ഏർപ്പെടുന്നത്, ക്രൈസ്തവ പ്രാർത്ഥനയ്ക്ക് ക്രിസ്തുശാസ്ത്രപരമായുള്ള (Christological) അതുല്യമായ ആവശ്യകതയിൽ വിട്ടുവീഴ്ച ചെയ്യുന്നതായി വ്യാഖ്യാനിക്കപ്പെടാം. ചരിത്രപരമായി കമ്യൂണിക്കേഷ്യോ ഇൻ സാക്രിസ് (വിശുദ്ധ കർമ്മങ്ങളിലെ കൂട്ടായ്മ) എന്ന് വിളിക്കപ്പെടുന്ന ഒരു പ്രവൃത്തിയാണത്.
മുൻഗാമികളുടെ മാതൃക: ബെനഡിക്ട് പതിനാറാമൻ, ഫ്രാൻസിസ് ഒന്നാമൻ തുടങ്ങിയ മുൻ മാർപാപ്പമാർ മസ്ജിദിനുള്ളിൽ നിശ്ശബ്ദമായ ധ്യാനത്തിന്/പ്രാർത്ഥനയ്ക്ക് ഒരു നിമിഷം ചെലവഴിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഇത് ദൈവത്തിന്റെ സാന്നിദ്ധ്യത്തെ അംഗീകരിക്കുമ്പോൾത്തന്നെ കത്തോലിക്കാ പ്രാർത്ഥനയുടെ വ്യതിരിക്തമായ സ്വഭാവം നിലനിർത്തിയിരുന്നു. “നിശ്ശബ്ദ പ്രാർത്ഥനയുടെ ഒരു ചെറിയ നിമിഷത്തിന്” പകരം പോപ്പ് ലെയോ പതിനാലാമൻ “ധ്യാനവും ശ്രദ്ധയും” മാത്രം തിരഞ്ഞെടുത്തത് കൂടുതൽ ജാഗ്രതയുള്ള സമീപനമാണ്. ഇത് മാർപാപ്പയുടെ പ്രവർത്തിയെ മതപരമായ സമന്വയമായി (syncretism – മതപരമായ ആചാരങ്ങൾ കൂട്ടിക്കലർത്തുന്നത്) വിലയിരുത്തപെടാതെ, മതങ്ങൾ തമ്മിലുള്ള പരസ്പര ബഹുമാനമായിത്തന്നെ നിലനിർത്താൻ വേണ്ടിയായിരുന്നു.
ചുരുക്കത്തിൽ, പ്രാർത്ഥന നിരസിച്ചത്, ഇസ്ലാമിക ആരാധനാലയത്തോടും അവിടുത്തെ വിശ്വാസികളോടും അഗാധമായ ആദരവ് പ്രകടിപ്പിക്കുമ്പോൾത്തന്നെ, കത്തോലിക്കാ പ്രാർത്ഥനയുടെ ദൈവശാസ്ത്രപരമായ അഖണ്ഡതയും അതുല്യമായ സ്വത്വവും നിലനിർത്താനുള്ള സൂക്ഷ്മവും എന്നാൽ പ്രധാനപ്പെട്ടതുമായ ഒരു തിരഞ്ഞെടുപ്പായിരുന്നു എന്നാണ് മനസിലാക്കേണ്ടത്. പ്രാർത്ഥനയ്ക്ക് പകരം നിശ്ശബ്ദമായ ധ്യാനവും ആദരവും (വത്തിക്കാൻ വിവരിച്ചതുപോലെ) തിരഞ്ഞെടുത്ത മാർപാപ്പയുടെ നടപടി, ആരാധനാലയത്തെയും ആളുകളുടെ വിശ്വാസത്തെയും അദ്ദേഹം മാനിക്കുന്നുവെന്ന് ഉറപ്പാക്കുമ്പോളും അടിസ്ഥാനപരമായ വിശ്വാസത്തിന്റെ വ്യത്യാസം നിലനിൽക്കുന്നിടത്ത് ദൈവശാസ്ത്രപരമായി സാധൂകരിക്കാൻ കഴിയാത്ത ഒരു മതപരമായ ബാഹ്യപ്രവൃത്തി അദ്ദേഹം ഒഴിവാക്കുകയാണ് ചെയ്തത്. മതാന്തര സംഭാഷണ രംഗത്തു പലരും ഇന്ന് മതസൗഹാർദം കാണിക്കാൻവേണ്ടി അറിവില്ലാതെ ചെയ്യുന്ന syncretism – (മതപരമായ ആചാരങ്ങൾ കൂട്ടിക്കലർത്തുന്നത്) എന്ന തെറ്റ് ആവർത്തിക്കാതിരിക്കാൻ ലെയോ പാപ്പ കാണിച്ച ജാഗ്രത, സത്യവിശ്വാസത്തിന്റെ വിവേകമതിയായ കാവൽക്കാരനാണ് താനെന്നു തെളിയിക്കുന്ന പ്രവർത്തിയായിരുന്നു